ქართულ ბიზნესში მასიურად კადრების სიმცირეს უჩივიან. ძნელად მოიძებნება სფერო, სადაც ეს პრობლემა არ დგას. თუკი სექტორის წარმომადგენლები კადრების სიმცირეს შესაბამისი კვალიფიკაციის არქონით ხსნიან, სპეციალისტები შრომის ანაზღაურების მხრივ არსებულ ხარვეზებზე საუბრობენ და აცხადებენ, რომ კადრების დეფიციტს ქართული სახელფასო პოლიტიკა ქმნის. რაც არ უნდა იყოს, ფაქტია, რომ კომპანიებს კადრების მოძიება უჭირთ, რამაც შეიძლება ბიზნესის განვითარება შეაფერხოს.

პანდემიამ, შემდეგ უკვე რეგიონში მიმდინარე ომმა სასურსათო უსაფრთხოების რისკები გაზარდა. საქართველოში პრობლემაა როგორც მოსავლიანობა, ასევე არასაკმარისი მუშახელი, რის გამოც მოსავლის დროული დაბინავებაც შეიძლება ვერ მოხერხდეს. მართალია, რაოდენობრივად 2022 წლის მოსავალი გასული წილის მაჩვენებლებს არ ჩამორჩება, მაგრამ არც გაუმჯობესებაა. როგორც სპეციალისტები აღნიშნავენ, წლევანდელი მოსავლის მარაგი რამდენიმე თვესაც ვერ გასტანს.

გლობალურ ბაზრებზე მოთხოვნა ნედლეულსა და მასალებზე იზრდება. ძირითადად ამით აიხსნება, რომ საქართველოს საექსპორტო პროდუქციის სიაში მუდმივად ლიდერობენ სპილენძის მადნენი და კონცენტრატები, ფეროშენადნობები და მსუბუქი ავტომობილები. ტენდენცია ზუსტად ასეთი იყო პანდემიურ პერიოდამდეც, თუმცა შემდეგ უკვე მოთხოვნა ვერც უკრაინაში მიმდინარე ომმა შეაფერხა და ნედლეული საქართველოდან ისევ აქტიურად გადის, უფრო მოჭარბებულადაც კი, ვიდრე აქამდე.

მსოფლიო მასშტაბით ოქროს ფასი კლებას განაგრძობს. მაშინ, როდესაც ლონდონის საერთაშორისო ბირჟაზე 1 უნცია ძვირფასი ლითონის ღირებულება 2000 ათას დოლარას აღემატებოდა, დღეს კლება დაახლოებით 18 პროცენტია და ფასი 1700 დოლარის ფარგლებშია, რაც 15 თვის განმავლობაში ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია. ოქრო იაფდება საქართველოშიც, თბილისი ცენტრალის ოქროს ბირჟაზე ამბობენ, რომ ერთ გრამ ოქროზე ფასები, დაახლოებით, 30-35 ლარითაა შემცირებული. ზოგიერთი იმასაც ამბობს, რომ ფასმა კიდევ უფრო მეტად, 50%-ითაც კი დაიწია.

საქართველოში ხორბლის მოსავლის აღება მიმდინარეობს. ზოგიერთ ადგილას მოსავლი უკვე დააბინავეს. მეხორბლეები წლევანდელი შედეგით კმაყოფილები არიან და ამბობენ, რომ მოსავლიანობა გაზრდილია და ქვეყანაში ხორბლის ხარისხი ამჯერად გაცილებით უკეთესია.

ირაკლი ღარიბაშვილი შუა აზის ქვეყნებში სამუშაო ვიზიტით იმყოფებოდა. პრემიერის სტუმრობამ საქართველოს შესაძლოა, მრავალი ახალი პოზიტიური შესაძლებლობა მოუტანოს. ეკონომიკის, ბიზნესის, გადაზიდვების, ენერგორესურსებისა და სხვა მრავალი მიმართულებით გაჩნდება შესაძლებლობა. სპეციალისტების აზრით, ნაბიჯები, რომლებიც უკვე გადადგმულია, აუცილებლად მოიტანს დადებით ეფექტს, რომლის შედეგებსაც ნელ-ნელა დავინახავთ კიდეც. მსოფლიოში მიმდინარე მოვლენების პარალელურად, საქართველოს გაუჩნდა შესაძლებლობა, რომ ომის ნეგატიური გავლენა სარგებლად იქცეს.

ეროვნული ვალუტა დიდი ხანია, მყარდება და დადებითი ტენდენცია კიდევ გასტანს. ასეთ პროგნოზს აკეთებს ფინანსისტთა ერთი ნაწილი, ხოლო მეორე ნაწილი შემოდგომიდან შედარებით გაუფასურებას ვარაუდობს, იქამდე კი, ზაფხულის პერიოდში, კურსის სტაბილიზაცია და გამყარებაა მოსალოდნელი. ეკონომისტები ამბობენ, რომ ლარი ჯერ კიდევ ახალი წონასწორული ნიშნულის ძიებაშია და არ არის გამორიცხული, რომ 2.80-ს ჩასცდეს და 2.75-იანი ნიშნულისკენ დაიძრას. ბლუმბერგის სავაჭრო პლატფორმაზე ერთი ამერიკული დოლარი 2.81 ლარი ღირს, ოფიციალური მონაცემებით კი, საქართველოში 1 დოლარის შეძენა 2.82 ლარად არის შესაძლებელი.

მომდევნო 5 წელიწადში საქართველოს ტრანზიტად გატარებული გაზიდან 1,5 მლრდ კუბმეტრი დარჩება, რაც ენერგეტიკის სფეროსა და ზოგადად, ქვეყნის ეკონომიკისთვის ძალიან დიდი შეღავათია. საქართველოზე გამავალი „სამხრეთის გაზის დერეფნის" გამტარუნარიანობა ორმაგდება და ევროკავშირისთვის 2027 წლამდე ყოველწლიურად არანაკლებ 20 მლრდ კუბმეტრი გაზის მიწოდება იქნება შესაძლებელი. მართალია, გლობალური გაძვირების ფონზე, ჩვენთან ბუნებრივი აირის ტარიფის გაიაფება რეალურად ვერ მოხერხდება, მაგრამ შესაძლებელი გახდება, რომ არსებული ტარიფი დიდხანს შენარჩუნდეს.

საქართველოს საბანკო სისტემაში მალე ახალი ცვლილება შევა ძალაში. კერძოდ, 1-ლი სექტემბრიდან 200 000 ლარამდე სესხის აღება უცხოურ ვალუტაში კვლავ შესაძლებელი იქნება. საქართველოს ეროვნული ბანკის ახალი განკარგულება შეეხებათ როგორც ფიზიკურ, ისე იურიდიულ პირებს. საბანკო სფეროს სპეციალისტების აზრით, ახალი გადაწყვეტილება სექტორს მნიშვნელოვან ცვლილებებს ვერ მოუტანს. ახალი ბრძანების თანახმად, კომერციული ბანკები უფლებამოსილნი არიან, 200 000 ლარამდე სესხები/საბანკო კრედიტები გასცენ უცხოური ვალუტით, თუ სესხი/საბანკო კრედიტი სრულადაა უზრუნველყოფილი ფულადი სახსრებით იმავე ვალუტაში.

განსაკუთრებული გაძვირების შემდეგ, მზესუმზირის ზეთი მალე გაიაფდება. ასეთი მოლოდინი პროდუქციაზე რუსეთში საექსპორტო მცურავი გადასახდის კლებამ შექმნა. იმპორტიორები ვადად 2-3 კვირას ასახელებენ და ამბობენ, რომ აგვისტოს თვის დასაწყისში მზესუმზირის ზეთის ღირებულება, მინიმუმ, 10%-ით დაიკლებს. 1-ლი ივნისიდან რუსეთმა მზესუმზირის ზეთზე საექსპორტო გადასახადი ტონაზე 372,3-დან 525 დოლარამდე გაზარდა, ივლისიდან კი 10%-ით შეამცირდა და 472 დოლარამდე ჩამოვიდა. რადგანაც რუსეთი მთავარი ქვეყანაა, საიდანაც საქართველო ზეთს ყიდულობს, ეს გარემოება ქმნის იმის საფუძველს, რომ მზესუმზირის ზეთი გაიაფდება.

მაღალი ინფლაციის ფონზე, საქართველოში ხელფასების საკითხი გააქტიურდა. გარკვეულ გადახედვას მოითხოვს ანაზღაურების მოცულობა როგორც საჯარო, ასევე კერძო სექტორში. მთავრობა აპირებს, რომ 2023-2025 წლებში საჯარო სექტორში დასაქმებულების შრომის ანაზრაურება ყოველწლიურად 10%-ით გაზარდოს, რასაც სპეციალისტების ნაწილი მიესალმება და ფიქრობს, რომ ხელფასი უნდა მატულობდეს ყოველწლიურად არანაკლებ 3%-ით, თუმცა არის განსხვავებული მოსაზრებაც. იურისტებისა და ეკონომისტების მეორე ნაწილს მიაჩნია, რომ სერიოზული მუშაობა უნდა გატარდეს ბიუროკრატიული ხარჯის შესამცირებლად და ხელფასის ზრდა უნდა მოხდეს მხოლოდ კადრების შემცირების ხარჯზე, რომელიც ხელოვნურად არის გაბერილი. არსებული სახელფასო პოლიტიკა კერძო სექტორის მაჩვენებლებს საგრძნობლად ჩამორჩება და ეს სხვაობა 2026 წლამდე აღმოფხვრილი უნდა იყოს.

გლობალურ ბაზრებზე ფასების კლების ტენდენციაა, საქართველოში კი სიტუაცია უცვლელია და ფასები უსაფუძვლოდ მატულობს. იმის გამო, რომ ბაზარი არაკეთილსინდისიერი იმპორტიორებისა და ბიზნესმენების ხელშია, დადებითი პროცესების გავლენა მინიმალურ დონეზეც არ იგრძნობა და ამასობაში, გაზრდილი ფასების პირობებში, მოსახლეობის მდგომარეობა გაუსაძლისია. ეს ხდება მაშინ, როცა მსოფლიოში ფასების პიკი დაძლეულია და რიგი მიმართულებით გაიაფების აშკარა ნიშნებია, მათ შორის _ სტრატეგიულ საკვებ პროდუქტებზეც.