საქართველოს ყოველწლიურად სულ უფრო მეტი ადამიანი ტოვებს. განსაკუთრებით მძიმე სტატისტიკური მონაცემი მივიღეთ 2022 წელს, რა დროსაც საქართველოს 100 ათასზე მეტი მოქალაქე ქვეყნიდან გავიდა. ყურადღების მიღმა დასატოვებელი არც წინა წლების მაჩვენებლებია. რატომ გახშირდა ქვეყნის დატოვების მსურველთა ოდენობა და რა უნდა გაკეთდეს მძიმე შედეგის შესასუსტებლად?

ზაფხულის ტურისტული სეზონის დასრულებამდე ცოტა დრო დარჩა. განვლილმა სამმა თვემ აქტიურად ჩაიარა, თუმცა მოლოდინი, რომელიც ცხელ დღეებთან დაკავშირებით არსებობდა, არ გამართლდა. მიზეზი სხვადასხვაა, რამაც ზაფხულის სეზონზე მუშაობა შეაფერხა. დაახლოებით იგივე ვითარებაა მეზობელ თურქეთში, სადაც ქვეყანა ტურისტული სეზონის გახანგრძლივებას აპირებენ.

საფონდო ბირჟზე მდგომარეობა წლების განმავლობაში უცვლელია. აშკარაა, რომ დარგი შეგნებულად ვერ ვითარდება, რადგან არიან დაინტერესებული მხარეები, რომლებიც სერიოზულად უშლიან ხელს დარგის რეფორმას, რის გამოც მეორადი კაპიტალის ბაზარი საქართველოში უმძიმეს მდგომარეობაშია. სპეციალისტები კომერციული ბანკების მონოპოლიური მდგომარეობაზე აკეთებენ აქცენტს და ბაზრის გაჩერებაში სწორედ მათ ადანაშაულებენ, რომლებიც ბირჟას განვითარების შესაძლებლობას უსპობენ.

„ნენსკრაჰესის“ მშენებლობა ხელახლა იწყება. შესაბამისი მემორანდუმი უკვე გაფორმდა, რომლის ფარგლებშიც ობიექტის მშენებლობის დაწყების მაქსიმალური ვადა 2024 წელია. ინვესტორი იგივეა, ცვლილება კი ისაა, რომ სახელმწიფო  ელექტროენერგიას უფრო დაბალი ტარიფით შეიძენს, ვიდრე ეს წინა ჯერზე უნდა მომხდარიყო. საინტერესოა, მიმდინარე ეტაპზეც ხომ არ დაკონსევრდება ჰესის მშენებლობა და ბოლოსდაბოლოს შეემატება თუ არა ქვეყნის ენერგოსექტორს კიდევ ერთი მსხვილი ობიექტი?

ავტობიზნესს ცვლილებები უკვე დაეტყო. აშშ-დან იმპორტირებული მანქანების რუსეთში შეყვანის აკრძალვა და უკვე სექტემბრიდან ასამოქმედებელი ახალი რეგულაცია, რომლიც ევროკავშირიდან შემოყვანილი ავტომობილების რეეექსპორტსაც კრძალავს, ქართულ ბაზარზე უარყოფითად მოქმედებს. მიუხედავად  იმისა, რომ ადგილობრივი ბიზნესი რუსეთის სრულად ჩაკეტვით, მოცულობის მხოლოდ 5%-ს დაკარგავს, ბაზარი გადაჯერებულია, მოთხოვნა კი შემცირებული, რაც დარგისთვის ცუდია.

ბუნებრივი აირის კომერციული ტარიფი გაიაფდა, მაგრამ მწარმოებელი კომპანიები ფასების შემცირების საკითხს არც განიხილავენ. ამ დროს სწორედ გაზის გაძვირება იყო მიზეზი იმისა, რის გამოც პროდუქცია საბრძნობლად გაძვირდა. ბიზნეს სექტორის წარმომადგენლებმა ღიად განაცხადეს, რომ საფასო პოლიტიკას არ შეეხებიან და ფასები არ გადაიხედება. ეკონომისტები მომხმარებლების მიმართ ასეთ დამოკიდებულებას ბიზნესის მხრიდან სოციალური პასუხისმგებლობის უქონლობით ხსნიან.

ინფლაციამ გეზი ზრდისკენ აიღო. მაღალია მკვეთრი ცვლილება ჯერ არ შეიმჩნევა, თუმცა ტენდენცია აშკარაა. ფასების ზრდაზე სხვადასხვა ფაქტორი მოქმედებს, რაც ინფლაციისთვის სტიმულის მიმცემია. პირველ რიგში, ეს არის მათ შორის საწვავის ნახტომისებური გაძვირება და სურსათზე არასტაბილური ფასი, რომლის ადგილობრივი მარაგებიც ნოემბრიდან იწურება და დიდი შანსია, განსაკუთრებით ზამთრის მოახლოებასთან ერთად, აგრარული პროდუქციის ღირებულება გაიზარდოს. სახარბიელო ვიტარება არც საერთაშორისო ბირჟებზეა, რაც ინფლაციის რისკს ერთიორად ზრდის.

შუა დერეფნის გასწვრივ გადაზიდვები გააქტიურდა. გაიზარდა მოთხონა ისეთი ქვეყნების მხრიდან, როგორიცაა უზბეკეთი და ტაჯიკეთი. სპეციალისტები ამბობენ, რომ პოტენციალი დიდია, რისიც მხოლოდ ნახევვარია გამოყენებული. ფაქტია, რომ რუსეთ-უკრაინის ომმა და ამ პროცესით გამოწვეულმა ლოგისტიკურმა ცვლილებამ შუა დერეფნის საკითხი ძალიან აქტუალური გახადა. ფაქტობრივად მთელი შუააზიური და აზერბაიჯანული ტვირთები, როგორც ენერგო რესურსები, ასევე ქიმიური პროდუქცია, ლითონის შენადნობები და სხვა, ამ დერეფანში იყრის თავს.

საქართველოში სოციალური უთანასწორობა შემცირდა. ბოლო მონაცემების მიხედვით, მოსახლეობის შემოსავლებს შორის განსხვავება ყველაზე დაბალ ნიშნულზეა, თუმცა ჯინის კოეფიციენტი მაინც საკმაოდ მაღალია. ეკონომისტები გამოსავლის იმ გზებზე საუბრობენ, რისი მეშვეობითაც სოციალური უთანასწორობის შემცირებაა შესაძლებელი.

საქართველო ელექტროენერგიის ექსპორტს სულ უფრო მეტად ზრდის. ზაფხულის თვეების სტატისტიკა ძალიან კარგად გამოიყურება, რა პერიოდშიც იმპორტი თითქმის განულებულია, ხოლო ექსპორტი ბოლო წლების პიკზეა. საინტერესოა, როდემდე გაგრძელდება დადებითი პროცესი და რისი მომტანი იქნება ქვეყნის ენერგეტიკისა და ეკომონიკისთვის.

ამერიკასა და საქართველოს შორის პირდაპირი ფრენების დაწყების საკითხი უკვე წლებია დღის წესრიგში დგას, თუმცა ხელშესახები შედეგი არც ერთ ეტაპზე არ დამდგარა. ბიზნესი ამბობს, რომ კერძო სექტორი აშშ-ს მიმართულებით ფრენების დასაწყებად მზად არის, სახელმწიფო კი - არა.

ბოლო რამდენიმე თვეა, საქართველოში საწვავი ძვირდება. იმპორტდამოკიდებულ ქვეყანაში ფასებზე გავლენას გლობალური მიზეზები ახდენს, რასაც ქართული ლარის გაუფასურება ერთვის თან. საწვავს, პროდუქციის ფასწარმოქმანში, საკმაოდ დიდი ადგილი უკავია, ამიტომ მისი გაძვირება ინფლაციაზე იქონიებს გავლენას და პროდუქციის ღირებულებას გაზრდის.